پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیکها به معنای واقعی کلمه «باکتریها و مخمرهای زندهای» هستند که وقتی در مقادیر مناسب مصرف شوند، برای سلامت بدن بهویژه دستگاه گوارش مفیدند. این میکروارگانیسمها در غذاهایی مانند ماست پروبیوتیک، کفیر، کیمچی، ترشی طبیعی، سویا تخمیرشده و همچنین در مکملهای دارویی وجود دارند.
میکروبیوم روده و نقش پروبیوتیکها
بدن انسان میزبان میلیاردها باکتری است که در مجموع به آنها «میکروبیوم روده» گفته میشود. این میکروارگانیسمها نقش مهمی در:
- هضم غذا
- تولید ویتامینها (مثل ویتامین K و برخی ویتامینهای گروه B)
- تقویت سیستم ایمنی
- جلوگیری از رشد باکتریهای بیماریزا
- تنظیم متابولیسم و حتی سلامت روان
ایفا میکنند. مصرف پروبیوتیک به حفظ تعادل بین باکتریهای مفید و مضر کمک میکند.
فواید پروبیوتیکها برای سلامت گوارش
- کاهش علائم سندروم روده تحریکپذیر (IBS): مطالعات نشان دادهاند که مصرف پروبیوتیکها میتواند درد شکم، نفخ و تغییرات حرکات روده را در بیماران IBS کاهش دهد.
- درمان اسهال ناشی از آنتیبیوتیکها: آنتیبیوتیکها میتوانند باکتریهای مفید روده را از بین ببرند و باعث اسهال شوند. مصرف پروبیوتیکها به بازسازی این تعادل کمک میکند.
- کمک به درمان اسهال عفونی: برخی پروبیوتیکها در کاهش شدت و طول مدت اسهال ناشی از عفونتهای ویروسی یا باکتریایی مؤثرند.
- بهبود یبوست مزمن: افزایش باکتریهای مفید در روده میتواند حرکت روده را تنظیم کرده و دفع را آسانتر کند.
- کمک به کاهش التهاب روده: در بیماریهای التهابی روده مانند کولیت اولسراتیو و کرون، مصرف پروبیوتیکها در برخی بیماران به کاهش التهاب و بهبود علائم کمک میکند.
منابع غذایی حاوی پروبیوتیک
- ماست پروبیوتیک
- کفیر (نوشیدنی تخمیری شیر)
- کیمچی و ساورکراوت (کلم تخمیری)
- خیارشور و ترشیهای تخمیری طبیعی
- نان خمیرترش
- مکملهای پروبیوتیک دارویی
تفاوت پروبیوتیک و پریبیوتیک
- پروبیوتیکها باکتریهای زنده مفیدند.
- پریبیوتیکها فیبرهای غیرقابلهضمی هستند که غذای این باکتریهای مفید را تأمین میکنند (مثل سیر، پیاز، موز، جو دوسر).
مصرف همزمان پروبیوتیک و پریبیوتیک، که به آن سینبیوتیک گفته میشود، بیشترین تأثیر را بر سلامت روده دارد.
آیا پروبیوتیکها همیشه بیخطرند؟
در اغلب افراد سالم، پروبیوتیکها بیخطرند و عوارض جانبی خفیفی مانند نفخ یا گاز شکم در روزهای ابتدایی ایجاد میکنند. اما در افراد با سیستم ایمنی ضعیف (مثلاً بیماران پیوند عضو یا کسانی که شیمیدرمانی میشوند) مصرف پروبیوتیک باید با احتیاط و تحت نظر پزشک باشد.
چه زمانی نیاز به مکمل پروبیوتیک داریم؟
- هنگام مصرف طولانیمدت آنتیبیوتیکها
- در موارد یبوست یا اسهال مزمن
- در سندروم روده تحریکپذیر یا بیماریهای التهابی روده
- برای بهبود ایمنی بدن (در صورت صلاحدید پزشک)
نتیجهگیری
پروبیوتیکها نقش مهمی در سلامت گوارش دارند و میتوانند به بهبود هضم، کاهش مشکلات گوارشی و حتی تقویت سیستم ایمنی کمک کنند. با این حال، مصرف آنها باید آگاهانه و متعادل باشد. بهترین راه، استفاده از منابع غذایی طبیعی همراه با مشاوره پزشک در صورت نیاز به مکمل است.
برای دریافت مشاوره تخصصی درباره تغذیه و سلامت گوارش، میتوانید با مرکز فوق تخصصی گوارش کوروش در تماس باشید.