مقدمه
بیماری کبد چرب (Fatty Liver) یکی از شایع‌ترین مشکلات کبدی در جهان و به‌ویژه در ایران است. بسیاری از افراد بدون اینکه علامت خاصی داشته باشند، در چکاپ‌های دوره‌ای یا سونوگرافی متوجه وجود چربی در کبد می‌شوند.
اما یکی از دقیق‌ترین روش‌های ارزیابی شدت این چربی و میزان آسیب کبدی، تست فیبرو اسکن (FibroScan) است. در گزارش این تست معمولاً عباراتی مانند کبد چرب گرید 1، گرید 2 یا گرید 3 دیده می‌شود.
در این مقاله از کلینیک تخصصی گوارش کوروش به زبان ساده توضیح می‌دهیم که این گریدها یعنی چه، چگونه تفسیر می‌شوند و در هر مرحله چه باید کرد.
فیبرو اسکن چیست و چگونه کار می‌کند؟
فیبرو اسکن یک روش پیشرفته و غیرتهاجمی برای بررسی سلامت کبد است. این تست با استفاده از امواج اولتراسوند، دو شاخص مهم را اندازه‌گیری می‌کند:
-
سختی بافت کبد (Fibrosis) – برای تشخیص میزان فیبروز یا زخم شدن بافت کبد
-
میزان چربی در کبد (Steatosis) – با عددی به نام CAP Score (Controlled Attenuation Parameter)
نتیجه فیبرو اسکن بلافاصله پس از انجام تست در دسترس است و پزشک می‌تواند براساس آن گرید کبد چرب و شدت بیماری را مشخص کند.
گریدهای کبد چرب در فیبرو اسکن چه معنی دارند؟
نتایج فیبرو اسکن معمولاً میزان چربی کبد را در سه گرید (مرحله) اصلی نشان می‌دهد:
| گرید کبد چرب | مقدار CAP Score (dB/m) | توضیح |
|---|---|---|
| گرید 1 (خفیف) | 238 تا 260 | تجمع اندک چربی در سلول‌های کبدی – اغلب بدون علامت |
| گرید 2 (متوسط) | 260 تا 290 | چربی متوسط، ممکن است آنزیم‌های کبدی کمی بالا بروند |
| گرید 3 (شدید) | بالای 290 | چربی زیاد در کبد، خطر فیبروز و التهاب بالا است |
نکته: هرچه مقدار CAP Score بالاتر باشد، چربی بیشتری در سلول‌های کبدی وجود دارد.
تفسیر گریدهای کبد چرب به زبان ساده
کبد چرب گرید 1 (خفیف)
در این مرحله فقط مقدار کمی چربی در سلول‌های کبدی تجمع یافته است. بیشتر افراد در این مرحله هیچ علامتی ندارند.
با تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سالم و افزایش فعالیت بدنی، کبد معمولاً به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
توصیه پزشکان در کلینیک تخصصی گوارش کوروش:
-
کاهش مصرف چربی‌های اشباع (سرخ‌کردنی‌ها و فست‌فودها)
-
افزایش مصرف سبزیجات، فیبر و ماهی
-
انجام ورزش منظم (حداقل ۳۰ دقیقه در روز)
-
کنترل وزن و قند خون
کبد چرب گرید 2 (متوسط)
در این مرحله، چربی بیشتری در کبد تجمع یافته و معمولاً آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون بالا می‌رود. ممکن است بیمار احساس خستگی، سنگینی در سمت راست شکم یا نفخ داشته باشد.
در این گرید، پیگیری دقیق با فیبرو اسکن دوره‌ای بسیار مهم است تا از پیشرفت بیماری به فیبروز جلوگیری شود.
توصیه‌های کلینیک تخصصی گوارش کوروش:
-
پرهیز از نوشیدنی‌های قندی و نوشابه‌ها
-
حذف یا کاهش مصرف الکل
-
مصرف داروهای محافظت‌کننده کبد طبق تجویز پزشک
-
کاهش وزن تدریجی (حدود ۵ تا ۱۰٪ در ۳ تا ۶ ماه)
-
انجام مجدد فیبرو اسکن هر ۶ ماه برای بررسی روند بهبود
کبد چرب گرید 3 (شدید)
در این مرحله چربی در بخش وسیعی از کبد تجمع یافته است. التهاب، آسیب سلولی و احتمال فیبروز یا سیروز کبدی افزایش می‌یابد.
در این مرحله معمولاً تغییرات آزمایشگاهی واضح‌تر هستند (افزایش ALT و AST) و ممکن است کبد بزرگ‌تر شود.
اقدامات درمانی در کلینیک تخصصی گوارش کوروش:
-
بررسی دقیق با فیبرو اسکن و آزمایش آنزیم‌های کبدی
-
در صورت نیاز، انجام آزمایش‌های تکمیلی مانند هپاتیت، تیروئید و قند خون
-
رژیم غذایی کنترل‌شده زیر نظر متخصص تغذیه
-
داروهای مناسب برای کنترل التهاب و کاهش چربی کبد
-
پیگیری منظم هر ۳ تا ۶ ماه
تفاوت فیبرو اسکن با سونوگرافی در تشخیص گرید کبد چرب
سونوگرافی معمولی فقط وجود یا عدم وجود چربی را نشان می‌دهد (یعنی «کبد چرب دارید یا ندارید»).
اما فیبرو اسکن علاوه بر تأیید وجود چربی، مقدار دقیق آن (CAP Score) و همچنین سختی بافت کبد (KPa) را مشخص می‌کند.
به همین دلیل، پزشکان در کلینیک تخصصی گوارش کوروش برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت بیماران، انجام فیبرو اسکن را توصیه می‌کنند.
آیا کبد چرب گرید 3 قابل برگشت است؟
خبر خوب این است که بله در بسیاری از موارد، حتی کبد چرب گرید 3 هم با تغییر سبک زندگی و درمان مناسب قابل بهبود است.
کبد یکی از معدود اندام‌هایی است که توانایی بازسازی بالایی دارد، به شرطی که آسیب خیلی پیشرفته نباشد.
با کاهش وزن، رعایت رژیم کم‌چرب و پر فیبر، پرهیز از الکل و مصرف داروهای محافظ کبد، می‌توان روند بازسازی کبد را آغاز کرد.
چند نکته طلایی برای محافظت از کبد
-
وزن خود را در محدوده سالم نگه دارید.
-
از مصرف داروهای غیرضروری و خودسرانه خودداری کنید.
-
نوشیدنی‌های شیرین و صنعتی را با آب یا چای سبز جایگزین کنید.
-
خواب کافی و کاهش استرس نیز در سلامت کبد مؤثر است.
-
هر ۶ تا ۱۲ ماه یک‌بار فیبرو اسکن انجام دهید تا از وضعیت کبد مطلع باشید.
در کلینیک تخصصی گوارش کوروش، بیماران مبتلا به کبد چرب به‌صورت منظم تحت ارزیابی و پیگیری قرار می‌گیرند تا از پیشرفت بیماری به فیبروز یا سیروز جلوگیری شود.
نتیجه‌گیری
کبد چرب گرید 1 تا 3 نشان‌دهنده شدت تجمع چربی در سلول‌های کبدی است و مهم‌ترین ابزار برای سنجش دقیق آن، تست فیبرو اسکن است.
هرچه عدد CAP Score بالاتر باشد، چربی کبد بیشتر است و نیاز به مراقبت و درمان فوری‌تر وجود دارد.
اگر در گزارش فیبرو اسکن خود با عباراتی مثل گرید 2 یا 3 مواجه شده‌اید، نگران نباشید؛ با مراجعه به کلینیک تخصصی گوارش کوروش و تحت نظر فوق تخصص گوارش، می‌توانید روند درمان را آغاز کرده و از آسیب بیشتر به کبد جلوگیری کنید.
برای رزرو نوبت فیبرو اسکن یا مشاوره تخصصی با پزشکان کلینیک کوروش، می‌توانید به‌صورت حضوری یا آنلاین وقت خود را تنظیم کنید.