راهنمای کامل تشخیص، علائم و درمان دو بیماری شایع گوارشی

مقدمه

بسیاری از افرادی که دچار دردهای شکمی، اسهال یا یبوست مزمن هستند، ممکن است با اصطلاحاتی مانند IBS یا IBD مواجه شده باشند. این دو بیماری گوارشی، علائم مشابهی دارند اما از نظر ماهیت، علت، شدت، و روش درمان کاملاً متفاوت‌اند. در این مقاله از مرکز فوق تخصصی گوارش، به‌صورت کامل تفاوت بین سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) و بیماری التهابی روده (IBD) را بررسی می‌کنیم.

سندروم روده تحریک‌پذیر (IBS) چیست؟

سندروم روده تحریک‌پذیر (Irritable Bowel Syndrome) یک اختلال عملکردی در سیستم گوارش است که بر روده بزرگ تأثیر می‌گذارد. در این بیماری، ساختار روده طبیعی است اما عملکرد آن دچار اختلال می‌شود.

علائم شایع IBS:

• درد یا ناراحتی شکم

• نفخ

• تغییر در حرکات روده (اسهال، یبوست یا هر دو)

• احساس تخلیه ناقص پس از اجابت مزاج

• بدون وجود خون در مدفوع

دلایل بروز IBS:

• استرس و اضطراب

• تغییر در حرکات عضلات روده

• عدم تعادل باکتری‌های مفید روده

• حساسیت به برخی غذاها

• سابقه عفونت‌های گوارشی

آیا IBS خطرناک است؟

خیر. اگرچه آزاردهنده است، اما IBS یک بیماری خوش‌خیم و غیرالتهابی است که به سرطان یا زخم منجر نمی‌شود.

بیماری التهابی روده (IBD) چیست؟

بیماری التهابی روده (Inflammatory Bowel Disease) به گروهی از بیماری‌ها اطلاق می‌شود که باعث التهاب مزمن در بخش‌هایی از دستگاه گوارش می‌شوند. دو نوع اصلی IBD عبارت‌اند از:

۱. بیماری کرون (Crohn’s Disease):

می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش از دهان تا مقعد را درگیر کند، ولی بیشتر در انتهای روده کوچک شایع است.

۲. کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis):

فقط روده بزرگ (کولون) را درگیر می‌کند و باعث ایجاد زخم در مخاط روده می‌شود.

علائم شایع IBD:

• درد مزمن شکم

• اسهال مکرر (گاه همراه با خون)

• کاهش وزن ناخواسته

• تب و ضعف

• خون در مدفوع

• خستگی شدید

دلایل بروز IBD:

• نقص در سیستم ایمنی بدن

• عوامل ژنتیکی

• تغذیه نامناسب

• عوامل محیطی و استرس

آیا IBD خطرناک است؟

بله. IBD بیماری مزمنی است که در صورت عدم درمان مناسب می‌تواند به زخم روده، تنگی روده، کم‌خونی، اختلال جذب مواد مغذی و حتی سرطان روده منجر شود.

تفاوت‌های اصلی بین IBS و IBD

چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

تشخیص IBS:

• بر اساس معیارهای رم (Rome IV Criteria)

• بررسی سابقه بیمار

• رد سایر بیماری‌ها با آزمایش خون و مدفوع

تشخیص IBD:

• آزمایش خون برای تشخیص التهاب (CRP، ESR)

• کولونوسکوپی و بررسی مخاط روده

• نمونه‌برداری (بیوپسی)

• MRI یا سی‌تی‌اسکن در موارد خاص

درمان IBS

• تغییر در رژیم غذایی: رژیم کم FODMAP

• کاهش استرس: یوگا، مدیتیشن، روان‌درمانی

• داروهای ضد اسپاسم، ملین یا ضد اسهال

• پروبیوتیک‌ها برای تنظیم فلور روده

درمان IBS معمولاً بدون نیاز به بستری انجام می‌شود و با اصلاح سبک زندگی می‌توان علائم را تا حد زیادی کنترل کرد.

درمان IBD

• داروهای ضدالتهاب مانند مزالازین

• داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین

• بیولوژیک‌تراپی برای موارد شدید

• جراحی در صورت ایجاد زخم، انسداد یا سوراخ شدن روده

• رژیم غذایی خاص تحت نظر پزشک متخصص گوارش

درمان IBD نیاز به پیگیری مداوم توسط فوق تخصص گوارش دارد.

پرسش‌های پرتکرار بیماران (FAQs)

1. آیا ممکن است فرد همزمان به IBS و IBD مبتلا باشد؟

بله، اما نادر است. گاهی بیماران IBD در دوره‌های بهبودی علائم مشابه IBS دارند.

2. آیا تغییر رژیم غذایی می‌تواند IBD را درمان کند؟

رژیم غذایی به کاهش علائم کمک می‌کند اما جایگزین دارو و پیگیری تخصصی نیست.

3. کدام بیماری شایع‌تر است؟

IBS شیوع بسیار بیشتری دارد و میلیون‌ها نفر در جهان به آن مبتلا هستند. اما IBD با وجود شیوع کمتر، شدیدتر است.

نتیجه‌گیری

درک تفاوت میان IBS (سندروم روده تحریک‌پذیر) و IBD (بیماری التهابی روده) برای تشخیص و درمان درست بسیار مهم است. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان دچار علائم گوارشی مزمن هستید، مراجعه به مرکز فوق تخصصی گوارش و کبد بهترین گزینه برای تشخیص دقیق و درمان مؤثر است.

اگر هنوز سوالی دارید…

تیم ما در مرکز فوق تخصصی گوارش کوروش آماده پاسخگویی به سوالات شما و ارائه خدمات تشخیصی و درمانی دقیق برای بیماری‌های روده و معده است. با ما تماس بگیرید یا از طریق فرم مشاوره سایت اقدام کنید.